کتاب اندیشه زیبا، زندگینامه شهید استاد علی جمالپور اثر علیرضا مسرتی

زندگینامه گونه ای ادبی است که سابقه ی طولانی و مهم در تاریخ ادبیات جوامع بشر دارد. معمولاً زندگینامه پادشاهان و حاکمان و پس از آن در قرون اخیر مشاهیر علمی و هنری نوشته شده است و موارد زندگینامه افراد جامعه به غیر از موارد مذکور به ندرت به رشته تحریر درآمده و در تاریخ ثبت شده است.
در سالهای اخیر در کشور ما، خاطرات و زندگینامه رزمندگان و شهدای دفاع مقدس مورد اقبال و توجه نویسندگان دفاع مقدس قرار گرفته است، اما در این عرصه نیز به فرماندهان و شهدای شاخص بیشتر توجه شده است.
همه شهدا نزد فرشتگان و اهالی آسمان شاخص اند و همچون ستارگان میدرخشند، این شهدا در عرصه سیر و سلوک به سوی مقصد زندگی،گوی سبقت از همه سالان و عارفان ربودند و در مقام قرب، نزد معشوق و معبودشان به سر میبرند و هیچ نیازی به مطرح شدن نام و زندگینامه ندارند.

این ما و نسلهای حال و آینده جوامع هستیم که به شناخت شهدا سخت نیازمندیم. نیاز داریم تا این الگوهای موفق راه عشق و سلوک را بشناسیم و به رمز و راز موفقیتشان در عرصه سخت مقطع دفاع مقدس پی ببریم. طبیعی است که در زندگینامه به مقاطع شاخص و حساس زندگی شخصیت و نقش او در محیط اطراف توجه بیشتری شود. 

مثلاً طبیعی است که در زندگینامه یک فرمانده دفاع مقدس حدود هشتاد درصد به نقش او در صحنه های مختلف دفاع مقدس پرداخته شود و مابقی جنبه های زندگی او از قبیل خانواده، دوران کودکی، تحصیل، شغل، ازدواج بیست درصد مابقی را در بر بگیرد.
برای مثال: در زندگینامه فرمانده دفاع مقدس، حدود هشتاد درصد به صحنه های مختلف دفاع مقدس پرداخته میشود. مابقی جنبه های زندگی او از قبیل خانواده، دوران کودکب، تحصیل، شغل و ازدواج در ادامه نوشته خواهد شد.
علی جمالپور فردی اندیشمند و توانا بود. شاخصترین خصوصیات فردی او اندیشمندی، کلاسهای تدریس و سبک سخنرانی ایشان بود.
تدوین و بررسی کتاب، سخنرانی، گونه ای از نوشتار را میطلبد که زندگینامه نمی تواند باشد. 

این دو گونه، یعنی گونه ی «بررسی آثار و اندیشه ها»، و گونه «زندگینامه نویسی» تفاوت و حتی مغایرتهای اساسی با هم دارند. از معضلات پیش روی نویسنده همین موضوع بود. درحالیکه مهمترین منابع باقیمانده از این شهید، سخنرانی ها، کلاسها و نوشته های او مباشد، چگونه میتوان به شاخص ترین جنبه زندگی ایشان پرداخت، به نحوی که گونه ی ادبی «زندگینامه نویسی» حفظ شود و به ورطه «آثار » نغلتد.
قبل از این مرحله، پژوهش و جمع آوری منابع درباره این شهید گرانقدر نیز مشکلات خاص خودش را داشت. خوشبختانه بخشی از این منابع نزد برادر ارجمند ایشان آقای محمدجمالپور که خود از جانبازان و هنرمندان جلیل القدر و یکب از مفاخر هنری استان خوزستان می باشد، حفظ و نگهداری شده بود. این عزیز سرانجام به من لطف و اطمینان کرد و مدت کوتاهی نوارهای کاستی را که بیش از سی و سه سال مثل جانش حفظ کرده است، به من امانت داد و من نیز آنها را به فایل دیجیتال تبدیل کردم تا از گزند پوسیدگی و فسادی که در اثر مرور زمان به طور قهری بروز می کند، نجات یابند. بخش دیگری از این نوارها را نزد دیگر حافظان آنها به خصوص سرکار خانم آخی یافتم که لطف و اعتماد ایشان نیز شامل حالم شد و نوارها را برای تبدیل به من سپردند. در مجموع سی و پنج ساعت نوار سخنرانی و کلاس درس شهید علی جمالپور جمع آوری و تبدیل به فایل صوتی شد.
در مرحله بعد ساعتها به این فایلها به دقت گوش کردم. علیرغم این خود، از شاگردان کلاسهای استاد علی جمالپور و استاد مهرداد مجدزاده هستم، درک و توضیح بعضی مطالب فلسفی و عرفانی استاد علی جمالپور نیاز به مطالعه و دقت بیشتری داشت. به همین منظور به کتابهای «اصول فلسفه و روش رئالیسم» علامه طباطبایی و «شرح مبسوط منظومه» استاد مطهری ، «منطق صوری» استاد خوانساری مراجعه داشتم. به علاوه با دوستانی از اساتید حوزه و دانشگاه، استاد علیرضا پارسا، استاد شیخ ناصرنیلساز، استاد عیدی و محمدآقاجاری مباحثه و پرسش و پاسخ حضوری و تلفنی مکرر داشتم. پس از مراحل پژوهش، تدوین و تالیف، کتاب را در اختیار استادم
جناب قاسمی پور برای بهره مند شدن از راهنمایی و مشاوره قرار دادم. البته به موازات این کار، از مشورت یکی از مدرسان فلسفه برای بررسی مطالب فلسفی کتاب نیز بهره بردم تا از بابت نبودن خطا در این بخش مهم از مطالب کتاب خیالم آسوده تر شود.
در بحث هنر از دیدگاه اسلام و سایر مکاتب نیز که استاد علی جمالپور به آنها اشاره کرده بود، چند جلد از کتاب های مرحوم دکتر محمد مددپور و کتاب دکتر شهرام پازوکی را مطالعه کردم.
حدود بیست ساعت مصاحبه با خواهران و برادر و همرزمان شهید، دیگر منبع مطالب کتاب است که در پانوشتها به هر کدام استناد شده است.
یکی از رخدادهایی که در اواسط از کمک زیادی در مرحله پژوهش به من کرد، برگزاری یادواره شهید علی جمالپور در دی ماه سال 1396 به همت آقای محمد مالی و محمد جمالپور بود.
مصاحبه های مفید و جامع محمدمالی در مورد شهید علی جمالپور ، در کتاب ذکر جمیل به مناسبت یادواره ایشان تدوین و منتشر شد. انتشار این کتاب، کمک شایانی به تکمیل مصاحبه های من به خصوص راجع به دوران نوجوانی و جوانی علی کرد. یکی دیگر از مشکلات پژوهش، عذری بود که همسر محترم شهید برای مصاحبه داشت که با هم کاری دیگر اعضای خانواده مانند آقای پودات و همسر محترمشان، آقای نظریان تا حدودی سعی در جبران این نقیصه شد.
در خاتمه باید عرض کنم که استاد شهیدعلی جمالپور هیچگاه در قالب کلمات و جملات این کتاب، محدود نشده است و امیدوارم در آینده پژوهشگران و نویسندگان دیگر بیشتر و بهتر حق مطلب را ادانند.

علیرضا مسرتی